Een eerste uitspraak van de Raad van State waarin de nieuwe uitzondering 'het goed functioneren van de overheid' (artikel 5.1 lid 2 onder i) wordt besproken. De afdronk: deze uitzonderingsgrond kan niet zo gemakkelijk worden ingeroepen.

De kwestie

Het ging hier om een Wob-verzoek naar alle informatie over (mogelijke) integriteitsschendingen door bestuurders en ambtenaren van de gemeente Utrecht. Dat de Woo van toepassing is op het uiteindelijke besluit volgt uit het moment van besluitvorming. Op 7 november 2022 werd de beslissing op bezwaar genomen (zie over het (ontbrekende) overgangsrecht dit blog). Bepaalde informatie wordt niet openbaar gemaakt met o.a. een beroep op het genoemde 'goed functioneren van de overheid' van artikel 5.1 lid 2 onder i.

Kritische beoordeling van de uitzonderingsgrond

Net als eerder rechtbanken en het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (zie voor berichten in dat kader deze update) is ook de Raad van State kritisch op het toepassen van deze uitzonderingsgrond. Ook de Raad van State lijkt het voor onbepaalde tijd toepasbaar achten van deze uitzonderingsgrond niet vanzelfsprekend. Hoewel in te roepen bij interne disciplinaire onderzoeken, is geheimhouding slechts tijdelijk vereist gedurende het onderzoek. Als het onderzoek is afgerond of zich in een vergevorderd stadium bevindt, is een beroep op het goed functioneren kennelijk niet meer zo snel aan de orde (zie onder 5.4, 8.2 en 10.2).

De Raad van State wijst nog maar eens op de plek van deze uitzonderingsgrond, het tweede lid van artikel 5.1. Het betreft dus een relatieve uitzonderingsgrond waaruit volgt dat een afweging van belangen moet worden gemaakt. Daarbij kan gevoeligheid en complexiteit van de aangelegenheid een beroep op deze grond denkbaar en kan soms worden volstaan - in het heetst van de strijd (de crisis) - met een afweging in abstracto. Van een crisis was alleen geen sprake meer op het moment van besluitvorming, en dus moest een beoordeling per onderdeel van een document worden gemaakt.

Bijzonder is dat een dergelijke andere beoordeling door de tijd niet direct volgt uit de uitzonderingsgrond zelf, maar meer uit de toelichting bij de wet.

Makkelijker oordeelt de Raad van State overigens over een extern onderzoeksrapport. Gelet op de zorgvuldigheid en vertrouwelijkheid van een en ander mag openbaarmaking van deze informatie worden geweigerd. Hierbij is het moment van de crisis waar het onderzoek op ziet dus niet relevant. Relevant is ook dat openbaarmaking nu, onderzoeken in de toekomst kunnen frustreren. Een redenering die we ook wel kennen van de Wob-rechtspraak (vlg. deze annotatie of deze update). 

Betekenisvolle informatie

Ook interessant is het feit dat bij dit soort onderzoeken niet vanzelfsprekend een en ander zodanig tot een persoon te herleiden is zodat een verstrekkend beroep op de bescherming van de persoonlijke levenssfeer aan de orde is. Er kan genoeg informatie van betekenis openbaar gemaakt worden aldus de Raad van State (zie onder 5.2)